Agenda 21 w Polsce ? lokalny program zrównoważonego rozwoju

Już podczas przygotowań do Szczytu Ziemi było jasne, że Polska będzie musiała wywiązać się ze zobowiązań wynikających z ustaleń UNCED, a dotyczących poprawy stanu środowiska w naszym państwie, jako "wkładu" w ogólnoświatowy program Agendy 21. Strategia zrównoważonego rozwoju zyskała należną jej rangę w szeregu polskich aktów prawnych i dokumentów politycznych. Podpisany przez Polskę Układ Stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi stanowi m.in., że "Polityka realizacji rozwoju gospodarczego i społecznego Polski powinna kierować się zasadą trwałego rozwoju. Konieczne jest zagwarantowanie, aby wymogi ochrony środowiska były od samego początku włączone do tej polityki". Bardzo ważnym zapisem określającym zadania państwa jest Konstytucja RP, która w art. 5. wymienia ochronę środowiska opartą na zasadzie zrównoważonego rozwoju, jako jeden z podstawowych celów państwa.

Trzeba jednak zdać sobie sprawę, że "klucz" do rozwiązania wielu problemów ekologicznych znajduje się w rękach samorządów. I właśnie Agenda 21 jest podstawą do sporządzenia lokalnego programu działań - lokalnej Agendy 21. Ustawa samorządowa oraz ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na władze gmin obowiązek przygotowania programu ochrony środowiska, a w konsekwencji jego realizację. Tworzenie, ocena realizacji i aktualizacja tego programu powinny odegrać ważną rolę w procesie demokratyzacji. w aktywizacji społeczności lokalnych powstawaniu społeczeństwa obywatelskiego. Powinno stać się szkołą dialogu społecznego, negocjacji i osiągania kompromisów oraz odpowiedzialnego podejmowania decyzji. Tryb i zasady przygotowania programu, który powinien opierać się na zaleceniach Agendy 21 mają przede wszystkim gwarantować możliwość aktywnego i powszechnego w nim udziału przedstawicieli społeczności lokalnej. Dialog i wzajemna współpraca pomiędzy władzami gminy a obywatelami i różnymi organizacjami społecznymi są podstawą powodzenia podejmowanych działań.

Innymi dokumentami, których przygotowanie wymaga współpracy władz i administracji z partnerami społecznymi są: strategia rozwoju regionalnego i gminy, plan zagospodarowania przestrzennego województwa i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, polityki i programy sektorowe (program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami, program oczyszczania ścieków komunalnych ?).

Realizacja przez organy władzy państwowej postanowień i zobowiązań wynikających z Agendy 21 podlega ocenie niezależnych ekspertów i organizacji. Zespoły złożone z przedstawicieli organizacji pozarządowych i instytucji naukowych opracowują własne raporty na ten temat. Kontrola społeczna i jest nieodzownym narzędziem w prowadzonym dialogu między władzami i społeczeństwem.

http://www.ine-isd.org.pl/rozne/raporttai.pdf (Ocena realizacji Zasady nr 10 Deklaracji z Rio de Janeiro w Polsce - Raport TAI ? The Access Initiative)

http://www.bip.gorakalwaria.pl/public/get_file.php?id=65593

W maju 1994 roku, w duńskim mieście ?lborg odbyła się Europejska Konferencja na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Miast i Gmin. Uczestnicy Konferencji opracowali dokument, w którym zobowiązują się do realizacji zadań określonych w Agendzie 21 przez władze i społeczność lokalną. Przyjęły też na siebie obowiązek opracowania - w miarę możliwości do końca 1996 roku - lokalnej Agendy 21, która byłaby rezultatem współpracy i szerokich konsultacji z miejscową społecznością.

Konferencja w ?lborgu była kolejnym krokiem na drodze realizacji zadań sformułowanych w Globalnym Programie Działań w Rio de Janeiro. Dwie trzecie wszystkich zadań określonych w Agendzie 21, których celem jest wprowadzenie zasad ekorozwoju w skali światowej, dotyczy działalności władz na szczeblu lokalnym. To właśnie władze lokalne zajmują centralną pozycję na drodze do przeniesienia Agendy 21 - Globalnego Programu Działań na poziom miasta lub gminy.

Logo haskiej Lokalnej Agendy 21W czerwcu 1995 roku władze miejskie Hagi przedstawiły swoim mieszkańcom plan działania na najbliższy rok, dotyczący ustalenia Programu Lokalnej Agendy 21. W specjalnie przygotowanej ulotce informacyjnej przedstawione zostały kolejne etapy tworzenia Haskiej Agendy 21 oraz struktura organizacyjna odpowiedzialna za realizację całego przedsięwzięcia. Władze Hagi były inicjatorem procesu społecznego, do którego zostali zaproszeni wszyscy zainteresowani obywatele, Haskie Centrum Ekologiczne (zrzeszające ok. 15 organizacji ekologicznych, w tym Grupę Roboczą środowisko Towarzystwa Współpracy Miast Haga-Warszawa), stowarzyszenia i kluby dzielnicowe, organizacje kościelne, młodzieżowe, emeryckie, przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe i komunalne, instytucje oświatowe i naukowe oraz wiele innych organizacji pozarządowych, jak np. fundacje. Swój udział w przygotowaniu lokalnej Agendy 21 zadeklarowało ok. 70 organizacji, instytucji i zakładów z terenu Hagi. Zainicjowany przez władze Hagi dialog społeczny na temat sposobów wprowadzenia do wszystkich dziedzin funkcjonowania miasta zasad zrównoważonego rozwoju, to tylko jeden z wielu etapów na drodze do przygotowania konkretnego programu i jego realizacji.

http://www.agenda21-oder.de/pl/lokale_agenda21.html